Het graf van Jozef Bittremieux (1878-1950) priester en theoloog
(Johan Duyck 2021, artikel verschenen in Kerk & Leven, parochie H.-Kruisverheffing)
Op het kerkhof van Sint-Kruis liggen meerdere geestelijken begraven, vaak omdat ze (mede)pastoor of religieuze waren in de parochie, maar soms ook omdat zij graag in Sint-Kruis verbleven of toch nabij de kerk wilden worden begraven, wat in de binnenstad niet meer mag sinds de Oostenrijkse tijd. Een voorbeeld daarvan is kanunnik Jozef Bittremieux (1878-1950) die in de weekends dikwijls logeerde bij zijn familie in Sint-Kruis en er de voorkeur aan gaf om begraven te worden in de familiegrafkelder op het kerkhof van Sint-Kruis.
◄ Na verwijdering van wat mosgroei op de verticale rand van de grafplaat van het familiegraf is in de linker benedenhoek, boven de ingebeitelde familienaam J. Bittremieux, ook de aanspreektitel ‘Kanunnik Professor’ te lezen.
Kanunnik Bittremieux was vanaf 1908 tot aan zijn emeritaat in 1945 professor aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij doceerde er theologie en zedenleer en was in diverse faculteiten titularis van de filosofische disciplines logica en metafysica. Vermeldenswaardig is ook dat hij in Leuven, kort na WO I, de eerste Vlaamse Leergang voor Filosofie oprichtte en dat hij de grondlegger was van de nog steeds bruikbare Nederlandstalige filosofische en theologische terminologie. Jozef Bittremieux was een zeer productieve auteur met meer dan 175 publicaties in de toenmalige belangrijkste filosofische, theologische en culturele tijdschriften.
Ter gelegenheid van zijn emeritaat in 1945 maakte de bekende Brugse glazenier Fritz Roderburg (1884-1963) een prachtig glasraam waarop professor Bittremieux dromerig terugblikt op zijn lange vruchtbare profcarrière aan de Leuvense universiteit.
De filosoof en theoloog Bittremieux was in die tijd een wereldwijd bekende en erkende autoriteit in de Marialogie en heeft wellicht bijgedragen tot de definiëring van het dogma Maria-Tenhemelopneming in 1950 door paus Pius XII
◄
Centraal staat Jozef Bittremieux afgebeeld als priester (Romeinse kol) en als professor (zwarte toga en rode boorden). Hij is geflankeerd door de klokkentoren en het gebouw van de universiteitsbibliotheek op het Mgr. Ladeuzeplein in Leuven (links) en het beeld van de Sedes Sapientiae, symbool van de universiteit. Onder het beeld staat ‘Sedes Sapientiae o.p.n.’ of voluit ‘Sedes Sapientia ora pro nobis’ = ‘Zetel van de Wijsheid, bid voor ons’. Jezus, de Alwetende, zit op de schoot van Maria als op een zetel. Maria zelf zit ook op een stoel. Dit beeld hangt in de Sint-Pieterskerk van Leuven.
Voor de professor tekende de ontwerper publicaties van doctor Bittremieux. Links verwijst ‘De meditationes BMV’ naar ‘De Meditatione Universale B(eatae) M(ariae) Virginis quoad gratias’ dat hij in 1926 in Brugge uitgaf over de 'universele beschouwingen over de Zalige Maagd Maria vol genade’. Daaronder ligt bijna onleesbaar een donkerrood boek met als titel ‘Marialia’, verwijzend naar zijn lievelingsthema: allerhande studies over Maria. Het oranje boek is zijn Doctrina Mariana Leonis XIII dat in Brugge werd gedrukt in 1928; een boek over 'de leer van paus Leo XIII over Maria'. Het paarse boek 'Metaphysica’ heette voluit: 'Grondbeginselen der methaphysica’ uit 1938, over metafysica of de filosofie over de niet-materiële werkelijkheid. Boven het schildje met het zonnetje ligt nog een boek ‘Logica’.
In het schildje linksonder staan de eerste en laatste letter van het Griekse alfabet: ‘alfa’ en ‘omega’. Ze verwijzen naar Jezus die ‘de alfa en de omega, het begin en het einde van alles’ wordt genoemd. Rechts een schildje met een zonnesymbool. Het lijkt er op dat de cirkel in de zon eigenlijk een tekst is, maar helaas op de foto niet leesbaar. We hadden het vroeger moeten hebben opgemerkt.
Hoewel Bittremieux ook Vlaamsgezind was en ook publiceerde in de tijdschriften Het Belfort en Dietsche Warande, wordt daar in het glasraam niet naar verwezen. (Analyse Eric Colenbier, juli 2024)
Naast zijn talrijke professionele taken en activiteiten maakte kanunnik Bittremieux ook tijd vrij voor sociale en ludieke evenementen en voor veelvuldige familiebezoeken in Sint-Kruis. In 1923 wijdde hij, op de grens tussen Moerkerke en Sijsele, de toen pas gerestaureerde kapel van Sarepta in.
Gesteund door de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen besliste het gemeentebestuur van Sijsele in 1967 om de naam Bittremieux toe te kennen aan de lange, mooi aangelegde verbindingsweg tussen Vivenkapelle en Sijsele: de Kan. Bittremieuxlaan. Bittremieux had van de bisschop namelijk de eretitel ‘kanunnik’ gekregen.
▲ De Sareptakapel is gelegen in Moerkerke op het kruispunt van de Sareptastraat en de Brieversweg.
◄ De Kan. Bittremieuxlaan in Sijsele is een mooie straat met heel wat witgeschilderde woonhuizen.
Tenslotte was Jozef Bittremieux als student niet alleen lid van de Brugse studentenvereniging Moeder Brugse, maar van 1920 tot 1950 zelfs geliefde erevoorzitter. In het lustrumboek “Moeder Brugse 1885-1985” getuigt medeauteur Jan De Mey aan het slot van zijn bijdrage over Jozef Bittremieux: Hij was een figuur die door talrijke generaties in Vlaanderen gewaardeerd werd om zijn klare geleerdheid en zijn malse gemoedelijkheid …
Johan Duyck, 2021