Historiek van de WHSK

De feitelijke start was op 27 februari 1988. Tot de oprichters behoorden Luc Blanckaert, Carlos Jansseune (†), Léon Geers (†), Omer Goens (†), Ronny Vanaelst, Ewald Vancoppenolle, André Vanhulle (†), Albert Vermeulen (†), Chris Weymeis en Dries Weyts. Ze sloten zich aan bij de Brugse Heemkundige Kring Maurits van Coppenolle en konden dus ook gebruik maken van het lokaal De Zorge.

Naar aanleiding van het twintigjarig bestaan besloot de Werkgroep Geschiedenis Sint-Kruis in 2007 zijn naam te wijzigen in Werkgroep Heemkunde Sint-Kruis, kortweg WHSK.

Realisaties

In die ruim 35 jaren heeft de werkgroep verschillende wandelingen en tentoonstellingen met bijbehorende brochures uitgewerkt rond diverse aspecten van de gemeente. Gaandeweg evolueerden de brochures naar verzorgde veelkleurige publicaties. Een waardevol initiatief is bv. de reeks transcripties van 18de en 19de eeuwse ommelopers van de Watering van de Broek, de Paallanden, het Sijseelse en binnenkort van de baronie Male en van Vivenkapelle.

Een tweede luik van onze werking blijft het verzamelen, bijhouden en ontsluiten van allerhande documentatie over de deelgemeente Sint-Kruis, ondertussen reeds meer dan 4000 stuks rijk. Bijzondere aanwinsten waren de collectie van het overleden oud-lid Carlos Jansseune en via Dirk Callewaert en Dries Weyts een enorm waardevolle collectie oude kaarten van heemkundige Magda Cafmeyer.

Sinds 1997 fotograferen onze vrijwilligers per wijk geregeld alle straten. Met dit stratenproject blijft het actuele straatbeeld voor de komende generaties vastgelegd en kunnen we de evolutie van het bouwkundig en landschappelijk erfgoed van Sint-Kruis in kaart brengen.

De leden van de  werkgroep en hun partners bezoeken af en toe interessante exposities of sites zoals ooit reeds de kastelen De Spyker, Les Fayards, Rooigem, het grafelijke slot van Male, het voormalige ‘weeshuis Heilig Hart’, ... We testen ook heemkundige wandelingen uit om die dan open te stellen voor geïnteresseerden.

Beschermen van erfgoed

We hebben ook oog voor het roerend en onroerend erfgoed in Sint-Kruis. Zo stelden leden bv. vast dat de paalsteen uit 1748 op het grenspunt Sint-Kruis - Assebroek - Oedelem in het domein Ryckevelde aan het ‘vergaan’ was. Onmiddellijk werd contact opgenomen met de bevriende heemkundige kringen van Assebroek en Beernem en is de steen tot op vandaag geconsolideerd als landschapsmonument.  

We meldden een barst in een afsluitingssteen uit 1753 aan het begin van de Bisschopsdreef waarop het Brugse  schepencollege zorgde voor een vakkundige herstelling. We zorgden mee voor de bescherming van een burgerwoning met authentiek schrijnwerk met glas-in-lood uit 1898 in de Prins Albertstraat. Op het kerkhof van Sint-Kruis verlengde de werkgroep op eigen kosten de concessie van het art-deco-graf van dorpsfiguur Jerôme Pringier. Een plaatje op de grafzerk herinnert daaraan. Zo redden we ook de grafplaat van de Duinheren, die vervaarlijk aan het verweren was.

In 2003 kon het project Kerkjubileum Heilig-Kruisverheffing 1853-2003, dat de hoofdkerk van Sint-Kruis als ‘vroeg voorbeeld van rijpe neogotiek’ in de kijker stelde, rekenen op de werkgroep. Een teruggevonden grafsteen uit de jaren 1500 kreeg dank zij de WHSK een zichtbare plaats in de kerk. In 2021 realiseerden we een boek over de kunstwerken in de kerken van Sint-Kruis.

Maar ook voor het militair bouwkundig erfgoed heeft de werkgroep aandacht. Zo inventariseerden we samen met de Simon Stevinstichting uit Antwerpen de relicten van bunkers. Een realisatie om trots op te zijn is de conservering van enkele waardevolle stukken uit de voormalige Sint-Henricusschool in de Moerkerkse Steenweg. Het Heilig-Hartbeeld van Michel Poppe werd van de sloophamer gered en de brandglasramen van Joost Maréchal hangen nu mooi verlicht in het lokaal De Zorge.

Daarnaast verliezen we ook het authentieke landschappelijk uitzicht van de gemeente niet uit het oog. Zo pleitten we voor het heraanplanten van knotwilgen aan de waterloop de Ede, het verstevigen van een brugje aan de Spijkerswegel en het doortrekken van het fiets- en wandelpad in de Polderstraat.

Onze toekomst

Verjonging en het vuur brandend houden blijven een bestendige uitdaging. Toch slaagt de werkgroep er in nieuwe actieve leden aan te trekken met sterke interesse voor Sint-Kruis. We zijn fier op de gezonde sfeer en actieve medewerking van onze vrijwilligers en  blijven werk maken van  dienstverlening, o.a. via deze onze website, voor al wie geboeid is door onze gemeente met merkwaardige sites.

Deze korte historiek is gebaseerd op een tekst van Yvette Kemel met medewerking van Filip Degraeve (†) en voor het laatst geactualiseerd door Eric Colenbier in januari 2023.